روف گاردن و طراحی روف گاردن
روف گاردن در واقع واژه ای لاتین است که طی سالیان اخیر بسیار شنیده می شود. اگر بخواهیم معنای لغوی آن را بگوییم، به معنای بام باغ یا بام سبز است، اما شاید برایتان سوال باشد که روف گاردن یا بام باغ چیست؟
روف گاردن به فضای سبز باغچه مانندی گفته می شود که روی بام ساختمان ها طراحی و اجرا می شود، حال این بام باغ ممکن است روی بام ساختمان طراحی شود یا روی سقف حیاط و تراس آن را اجرا کنند. اما نکته ای که در آن اهمیت دارد، وجود مساحتی از زمین است که در آن فضای باغ یا باغچه شبیه سازی می شود و در آن گیاهان مختلفی می کارند و آنجا را به کمک هنر دکوراسیون، دیزاین می کنند.
افرادی که ساکن آن ساختمان هستند، می توانند از این مکان به عنوان فضایی جهت استراحت یا تفریح استفاده کنند همچنین با نمایی از شهر که به آن مشرف هستند، می توانند از تماشای چشم اندازی که دارد لذت ببرند و آن جا وقت خود را سپری کنند. که امروزه با پیشرفت متریال میشود سقف ساختمان را به صورت بام سبز طراحی کرد
با گسترش شهرنشینی و همچنین کوچک تر شدن فضای منازل نسبت به گذشته طراحان درصدد این برآمدند که فضایی را در ساختمان ها طراحی و اجرا کنند تا در آن بتوان با ایجاد محیطی باغ طور، پیوند دیرینه بین انسان و طبیعت را دوباره برقرار کنند و از آلودگی هوای شهر به این فضا پناه ببرند. به همین دلیل از بام یا سقف ساختمان ها میتوان برای فضای روف گاردن استفاده کرد که ساکنین بتوانند در فضای آزاد دورهم جمع شوند .
تاریخچه پیدایش روف گاردن
امروزه رشد عمودی شهرها و صنعتی شدن آن و دشواری دسترسی به فضای باز و محیط های طبیعی انسان را بر آن داشته تا به فضاهای حداقلی در محل زندگی خود مانند حیاط، بام و… توجه ویژه ای نشان دهد.
در طراحی روف گاردن و ساخت بام باغ ها المان های مختلفی چون انواع آب نما، آلاچیق و پرگولا، گلدان های پرتابل یا ثابت با فضای سبز مناسب، چمن های طبیعی و مصنوعی، نیمکت با چوب های اشباع، باربیکیو آشپزخانه های صحرایی و گاهی حتی بنا به سفارش جکوزی، استخرهای فایبرگلاس و محل هایی جهت آفتاب گرفتن مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین جهت نگهداری از این پشت بام های سبز سیستم های آبیاری مکانیزه، سیستم های گرمایشی محوطه فضای سبز در زمستان و بسیاری تمهیدات دیگر حائز اهمیت است.
بام باغ به عنوان باغچه روی بام شهرت دارد، برای نخستین بار توسط آلمانی ها طراحی و اجرا شد. به این صورت که بسیاری از ساختمان ها در آنجا دارای بام باغ بودند و اجرای این روش از محبوبیت فراوانی بین مردم آلمان برخوردار بود. پس از آن، کشور آمریکا نیز در اقدامی به طراحی و اجرای بام سبز روی سقف ساختمان ها روی آورد.
مزایای استفاده از روف گاردن
۱- استفاده از روف گاردن باعث پاکسازی هوای اطراف، کاهش آلاینده ها، کاهش جذب حرارت ساختمان، کنترل دما، کاهش مصرف انرژی و بهره برداری از آب باران می شود و علاوه بر اینکه معماری ساختمان را ارتقا می دهد، چهره ساختمان را نیز زیباتر میکند.
۲-برخلاف سقف های قیر سیاه سنتی، سقف های سبز از طریق جذب گرما به جای بازتاب آن و تامین عایق طبیعی برای ساختمان ها، هزینه های انرژی را کاهش می دهند.
۳- گیاهان بام سبز ذرات هوا را از بین می برند، اکسیژن تولید می کنند و سایر ایجاد می کنند.علاوه بر این، پشت بام های سبز تا دو برابر سقف سنتی قادر به حفاظت طبیعی در برابر گرمای شدید هستند.
۴-مزیت مهم دیگر سقف سبز، توانایی آن ها در کاهش و آهسته کردن روان آّب فاضلاب های سطحی در محیط شهری است از آنجا که پشت بام ها و خیابان ها در شهرها سطوح سخت هستند، حجم و سرعت روان آب فاضلاب های سطحی به شدت افزایش می یابد و منبع اصلی سیل و آلودگی در سراسر جهان است.
معایب روف گاردن
از آنجا که برای طراحی و اجرای باغچه در پشت بام نیاز است مصالحی روی سطح بام کار گذاشته شوند، در پی آن وزن زیادی به ساختمان تحمیل می شود که برخی ساختمان ها مقاومت لازم را برای تحمل این وزن سنگین ندارند. این وزن شامل خاک خاک، وزن گیاهان کاشته شده، وزن مبلمان و آلاچیق استفاده شده در بام است.
علاوه بر این وزن ثابت، در فصولی که بارندگی وجود دارد، وزن آب باران نیز به آن اضافه می شود. همچنین هنگام آبیاری گیاهان، وزن آبی که در آن ها ذخیره می شود نیز باید هنگام طراحی در نظر گرفته شود و بر اساس تحمل ساختمان، به این کار اقدام کرد.
از ططرف دیگر ممکن است پس از گذشت زمان، برای خاکی که مصرف شده مشکلاتی به وجود بیاید، از جمله نشست خاک، ته نشین شدن آن و یا سخت شدن ذرات خاک که حل کردن آن ها هزینه هایی مضاعف برای ساکنین ایجاد می کند.
حتی گاهی ممکن است گیاهان موجود در روف گاردن باعث ایجاد مشکلاتی شوند به این صورت که ممکن است ریشه های گیاهان به داخل سقف نفوذ کند و برای ساکنین طبقه آخر مشکلاتی به وجود بیاورد. همچنین ممکن است به وسیله گیاهان، بر سطح صاف سقف آسیب وارد شود و موجب تحمیل هزینه های اضافی به ساکنین شود.
روف گاردن در تهران
امروزه دلایل مختلفی از جمله افزایش جمعیت، آلودگی شهرها، کمبود فضاهای طبیعی شهری نیاز انسان را به فضاهای طبیعی و محیط زیست پاک پیش از پیش افزایش داده است. متاسفانه فضای شهری در قرن بیستم در اکثر کشورها متاثر از اقتصاد، سیاست، نظام سرمایه داری، جهانی شدن و دخالت بورس در زمین به منظور سوددهی بیشتر می باشد. این عوامل همگی از دلایل قربانی شدن فضای طبیعی زندگی و محیط زیست انسان ها و نابودی باغ ها و محیط طبیعی شهری شده است.
در تهران نیز عواملی چون رانت، ترام فروشی بی رویه، زمین خواری و قیمت بالای زمین تخریب اماکن طبیعی مثل پارک ها، جنگل های طبیعی و مصنوعی به جهت ساخت و ساز مراکز مسکونی و تجاری به دنبال داشته است. از این رو تصویب قوانینی در جهت ایجاد فضای سبز حداقلی یا اجرای روف گاردن برای مالکین اماکن مسکونی و تجاری در اولویت قرار گرفته است از اینرو در تهران نیز جهت توسعه پایدار محیطی طبیعی و محیط زیست پایدار شهر دارای اهمیت می باشد.
جزئیات اجرای روف گاردن
با توجه به اینکه عنصر وزن در بام باغ از اهمیت زیادی برخوردار است. باید در انتخاب مصالح و متریال های مناسب با دقت بیشتری عمل گردد، البته با گذشت زمان و پیشرفت در زمینه های مختلف مصالح و متریال های بهتر و جدیدتری در دسترس طراحان و سازندگان در این حیطه قرار گرفته است.
زهکشی روف گاردن
زهکشی یعنی خارج نمودن آب و املاح اضافی از خاک، چرا که جمع شدن آب در اطراف گیاه و ریشه آن باعث فساد ریشه و در نهایت پوسیدگی و به مرور باعث نابودی آن می شود. به همین دلیل تمام زمین هایی که زیر سطح کشت می روند باید حتما زهکشی شده تا از گند آبی شدن خاک جلوگیری و مانع از وارد شدن املاح هنگام آبیاری و تجمع آن در اطراف گیاه شود. لازم به ذکر است اهمیت زهکشی اگر بیشتر از ایزولاسیون نباشد کمتر نیست.
فیلترینگ در روف گاردن چگونه است؟
در این مرحله با فیلترینگ که به کمک لایه ای از الیاف انجام می پذیرد مانع انتقال املاح و مواد مغذی به لایه های پایین تر می شود و اهمال در این زمینه باعث گرفتگی مسیرهای زهکشی می گردد.
خاک مناسب روف گاردن
خاک روف اردن بستر اصلی رشد گیاه است. با توجه به شرایط روف گاردن، این بستر باید ویژگی هایی داشته باشد که بهترین شرایط زندگی و رشد گیاه را فراهم کند. خاک های مخصوص روف گاردن دارای بافت و تخلل مناسب، زهکش خوب و وزن سبک تر هستند. از آنجاییکه بستر رشد در روف گاردن محدود است استفاده از خاک مناسب اثر مستقیم بر رشد با کیفیت و طول عمر گیاهان دارد.
علاوه بر موارد گفته شده به دو نکته دیگر نیز باید توجه شود: ۱-وزن اشباع خاک در بارندگی و آبیاری نیز در نظر گرفته شود چون در حالت اشباع وزن خاک تا یک سوم وزن عادی بالا می رود پس باید وزن بار وارد بر سقف با در نظر گرفتن وزن اشباع بررسی شود.۲- به دلیل محدودیت وزنی، عمق خاک روف گاردن حداقلی و تنها در حد نیازهای حیاتی گیاه است.
در نتیجه بیشتر بخش ها عمقی کمتر از ۶۰سانتی متر دارند و تنها برای کشت درخت و درختچه به عمق ۹۰سانتی متر به بالا نیاز است . پس با توجه به حجم خاک مورد استفاده بار وارد به سقف تعیین می شود که عموما کمتر از ۵۰۰ کیلوگرم در مترمربع خواهد بود.
گیاهان مناسب روف گاردن
به منظور اینکه بتوان روف گاردن خود را زیباتر کرد و در تمام فصول از زیبایی و سرسبزی آن بهره مند شد، لازم است در انتخاب گیاهان آن نکاتی را رعایت نمود که باعث سبز بودن همیشگی بام باغ شود.
گیاهان بومی و مقاوم به تغییرات دمایی
برای اینکه بتوانید به صورت دائمی از فضای سرسبز و منظره زیبای بام باغ خود بهره مند شوید، لازم است اقدام به کاشت گیاهانی متناسب با شرایط آب و هوای منطقه سکونت خود کنید.
بدین معنا که با کاشت گیاهان بومی و گیاهان مقاوم به سرما و گرما می توانید بام باغ همیشه سرسبز داشته باشید. همچنین باید گیاهانی مقاوم در برابر باد بکارید تا با وزش کوچکترین باد از بین نرود.
گیاهان تزئینی و بوته ای
گیاهان تزئینی سبک و جای کمتری را اشغال می کنند و همیشه نیز سبز هستند.
نورپردازی در روف گاردن
اگر بگوییم تاثیر نورپردازی در علم روانشناسی چقدر کاربرد دارد شاید حیرت زده شوید این تاثیر تا جایی است که نورها می توانند درمانگر بسیاری از اختلالات باشند.
اما به طور متعارف نورپردازی در ساختمان ها به دلیل جلب مشتریان ایجاد می شوند اما اجرای این کار در بام سبز تنها تشانه از سلیقه مالک است . ایجاد نورهای گوناگون با اشکال مختلف در مسیر یا در بین گیاهان شما باعث به وجود آمدن یک فضای دل انگیز خواهد شد که از دیدن آن سیر نمی شوید.
اما اینکار به چه شکلی انجام می گیرد؟
برای اینکه چراغ هایی با رنگ های متفاوت را در بام سبز خود ایجاد کنید باید ابتدا از تیمی که ساخت بام باغ شما را بر عهده داشتند مذاکره کنید تا نورپردازی را هم انجام دهند.
